Tytuł wystawy Śniła mi się Europa dotyczy wyobrażeń o Europie w państwach, które geograficznie są jej częścią, ale nie wchodzą w skład Unii Europejskiej, w wyniku czego często nie są utożsamiane z europejską wspólnotą kulturową. Jako część kontynentu euroazjatyckiego Europa ma wyraźne granice na zachodzie, północy i południu, ale granica wschodnia jest nieprecyzyjna i płynna. Europa funkcjonująca jako konstrukt mentalny, a nie geograficzna czy społeczna całość, w przypadku krajów definiowanych jako Europa Wschodnia, często staje się synonimem pożądanej (zachodniej) przyszłości. Urodzona we Lwowie, w Ukrainie Marta Romankiv podkreśla dysonans poznawczy w którym została wychowana – mieszkając w kraju, terytorium którego geograficznie znajduje na środkowym wschodzie Europy, „europejskość” zawsze była dla niej synonimem innego „lepszego świata”.

W prezentowanych na wystawie pracach artystka odnosi się do własnego doświadczenia migracji z Ukrainy do Polski, zwraca uwagę na ciągły wysiłek wykonywany przez nią jako migrantkę spoza Unii Europejskiej, aby stać się częścią europejskiej wspólnoty –zarówno pod względem tożsamościowym, jak i prawnym. Artystka prezentuje dokumentację procesu nauki języka polskiego, prób zarobić na studia sprzedając papierosy na granicy, nabycia ziemi, ślubu – działań, które podejmuje, aby stać się pełnoprawną członkinią społeczeństwa, w którym mieszka.

Dziś, w świetle wojny w Ukrainie, wojny w Europie, w świetle pożądania władzy i terytorialnej dominacji oraz kolonizacji terenów sąsiednich państw przez Rosyjską Federację, artystka odnosi się do marzeń o równościowej, silnej i zjednoczonej Europie. „Ukraina to Europa” – hasło, które w 2013 roku skandowano na ulicach ukraińskich miast dziś wybrzmiewa na nowo, znowu staje się kwestią życia i śmierci, powodem do walki. Ukraińskie społeczeństwo udowadnia, że jest częścią Europy, jednak czym jest ta upragniona wspólnota? Wystawa „Śniła mi się Europa” podejmuje pytanie o wymarzonym europejskim społeczeństwie oraz zadaje pytanie o możliwość stworzenia włączających wspólnotowych wizji i rozwiązań, które z pewnością będą ogromnym politycznym i społecznym wyzwaniem, ale jednocześnie są koniecznością w dążeniu do wspólnej przyszłości.

Fot. Mateusz Lipiński